Afazi, beynin dil ve konuşma işlevlerini yöneten bölgelerinde meydana gelen hasar sonucu oluşan edinilmiş bir dil bozukluğudur. Bu durum, bireyin konuşma, anlama, okuma ve yazma gibi dilsel becerilerini etkileyebilir. Afazi genellikle inme (felç), kafa travması, beyin tümörleri, nörodejeneratif hastalıklar veya beyin enfeksiyonları sonucu ortaya çıkar.
Afazinin Sebepleri
1. Serebrovasküler Hastalıklar (İnme)
Afazinin en yaygın nedeni iskemik veya hemorajik inmelerdir.
İskemik inme, beyine giden kan akışının tıkanmasıyla oluşur.
Hemorajik inme, beyinde kanama meydana gelmesiyle oluşur.
İnme sonucu sol hemisferdeki dil bölgeleri (Broca ve Wernicke alanları) hasar görürse afazi gelişebilir.
2. Kafa Travması
Trafik kazaları, düşmeler veya darbeler nedeniyle meydana gelebilir.
Beyin dokusunda yaygın aksonal hasar oluşabilir.
Dil becerileri, hasarın yerine ve şiddetine bağlı olarak etkilenir.
3. Beyin Tümörleri
Beyinde büyüyen tümörler, sol temporal veya frontal loblarda baskıya neden olarak afaziye yol açabilir.
Tümörün büyüklüğüne ve yerine bağlı olarak prognoz değişkenlik gösterebilir.
4. Nörodejeneratif Hastalıklar
Primer Progresif Afazi (PPA): Dil becerilerinde ilerleyici kayıpla karakterizedir. Alzheimer, frontotemporal demans gibi hastalıklarla ilişkilidir.
Afazide Dil ve Konuşma Terapisi ve Nöroplastisite
Afazinin akut dönemi, hasardan sonraki ilk ayları (6 ay) kapsayan dönemdir. Bu dönem, dil terapisine başlamak için kritik bir zamandır. Erken müdahale, beynin kendini yeniden organize etme kapasitesini (nöroplastisiteyi) artırarak dil becerilerinin daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir.
Akut dönemde dil terapisi şunları hedefler:
Kişinin mevcut dil becerilerini değerlendirmek ve korumak
Beyindeki sağlam bağlantıları güçlendirmek
Alternatif iletişim yöntemleri geliştirmek (jestler, yazılı veya görsel destekler)
Kaybolan dil becerilerini geri kazanmaya yardımcı olmak
Psikolojik ve sosyal desteği sağlamak
Afazi Tedavisinde Kullanılan Yöntemler
VNeST (Verb Network Strengthening Treatment)
CILT (Constraint-Induced Language Therapy)
SFA (Semantic Feature Analysis)
PCA (Phonological Component Analysis)
MIT (Melodic Intonation Therapy)
PACE (Promoting Aphasics' Communicative Effectiveness)